Pokoje na Wczasy

Walka o Odzyskanie Pomorza i Nowej Monarchii

27 sierpień 2013r.

WALKA O ODZYSKANIE POMORZA I NOWEJ MONARCHII W PIERWSZEJ POŁOWIE XIV W. Zabór Pomorza gdańskiego przez Krzyżaków wywarł doniosły wpływ na rozwój procesu zjednoczenia ziem polskich. Częściowo był to wpływ hamujący, częściowo przyspieszający35. Hamująco oddziaływał on na zjednoczenie terytorialne ziem polskich i wykształcenie się wspólnoty ekonomicznej i społecznej między nimi W miarę rozwoju osadnictwa na wsi, powstawania miast i ożywiania się wymiany towarowo-pieniężnej rosła rola Wisły ^i jej ujścia jako środka transportowego. Już u schyłku XIII w. hanzeaci podjęli próbę ^ opanowania rynku polskiego przez usadowienie się w Gdańsku, Torunil -i innych miastach polskich Zabór Pomorza opóźniał na wiele lat prl H ces tworzenia się więzi ekonomicznej między Pomorzem a pozostałymi 1 ziemiami polskimi. Dopiero w drugiej połowie XIV w. kupcy polscy i hanzeatyccy zdołali ponownie nawiązać zerwane nici Przyspieszająco jednak oddziałał zabór Pomorza na dojrzewanie ideologu zjednoczeniowej w całym kraju. U schyłku XIII w. utrwaliła sie ostatecznie świadomość wspólnej więzi narodowej Polaków z Pomorza. Walka tą w pełni mogła się jednak rozwinąć dopiero po zjednoczeniu Jlkopolski i Małopolski (1314) co dało terytorialną poJatą~. n0wnego odnowienia Królestwa Polskiego (regnum Poloniae) w r 1320 w walce tej obserwujemy dwa wyraźne etapy i dwie odrębne metody.' początkowo zabiegi polską mają głownie na celu rewindykacje Porno-rza gdańskiego. Drogą dojścia do tego celu miał być proces prawny przed trybunałem papieskim, kompetencyjnie właściwym dla spraw zakonnych. Wystąpienie z tą sprawą nadało jednak od razu szerszeoo roz machu programowi zjednoczeniowemu w ogóle. Uświadomiono sobie bowiem, że zasięg terytorialny ziem utraconych jest znacznie szerszv jako argument prastarej przynależności Pomorza do państwa polskieao wysunięto zasięg granic kościelnych, a jako przejaw ekonomiczny tej przynależności — czym niewątpliwie usiłowano zainteresować kurie papieską od strony najbardziej czułej _ opłacanie specjalnej daniny na rzecz skarbu papieskiego w postaci tzw. świętopietrza. Takie postawienie sprawy pokazało, ze do granic królestwa polskiego należy oprócz Pomorza gdańskiego zaliczyć także Ziemię Chełmińską oraz cały obszar diecezji kamieńskiej, czyli Pomorze zachodnie 58. Z tym programem Borzysław, elekt na arcybiskupstwo gnieźnieńskie, wystąpił po raz pierwszy w r. 1317 w Awinionie i uzyskał dla niego poparcie kurii. Na tej podstawie w latach 1319 i 1320 został wszczęty i przeprowadzony przeciwko Krzyzakom proces, w którym, zdaje się dla celów taktycznych, chcąc ograniczyć aparat dowodowy, wysunięto głównie sprawę podstępnego i niesłusznego zaboru Tomorza gdańskiego. Wydany orzez sędziów wyrok skazywał Krzyżaków na zwrot ziemi i opłacenie dużych sum pieniężnych. Mimo że wyrok był ogłoszony pod egidą kurii papieskiej, wielkiemu mistrzowi zakonu udało się w Awinionie najpierw uzyskać zawieszenie wyroku (1323), a następnie po uregulowaniu opłaly świętopietrza spowodować całkowite zobojętnienie kurii dla interesów , w tych warunkach zdecydowano się w Polsce na drugą bardziej ra dykalną drogę. Próbowano odzyskać mieczem, co nie dało się przeprowadzić na drodze postępowania prawnego. W r. 1324 na zjeździe w Brześciu Kujawskim przedstawiciele król polskiego postawili przed Krzyżakami nie tylko sprawę zwrotu Pomorza, lecz także Ziemi Chełmińskiej, „ponieważ - jak mówi źródło - były one jego własnością i do niego należały z tytułu Królestwa__" Jest to niezwykle ważny argument, świadczący o znaczeniu ideolocrii odrodzonego Królestwa Polskiego dla zagadnienia rewindykacji i ponownego zjednoczenia ziem utraconych w okresie rozdrobnienia feudalnego. Gdy rokowania nie dały wyniku, doszło do walk zbrojnych Program zjednoczeniowy objął także tereny Nowej Marchii/zagarnięte ez Brandenburczyków. Wielka wyprawa w r. 1326, poparta przez poła litewskie, nie dała rezultatu. Z kolei zwrócono się przeciw Krzyżakom. Krzyżacy byli już wówczas przeciwnikiem zbyt potężnym W szczegolnosci cieszyli się poparciem państwa czeskiego, które w tym czasie zmierzało do zagarnięcia pod swoje wpływy całego Śląska. Syn Władysława Łokietka, Kazimierz, i panowie małopolscy, nadający odt^ coraz bardziej ton ówczesnej polityce polskiej, wrócili znowu na drogę rozejmow, rokowań i procesów. W r. 1339 doszło do jeszcze jedneao wielkiego procesu prowadzonego tym razem przez zagranicznych sędziów. Strona polska domagała się zwrotu nie tylko Pomorza, lecz także Ziemi Chełmińskiej Po przesłuchaniu ogromnej ilości świadków, wiernie oddających napięcie, jakie powstało w Polsce wokół sprawy pomorskich. Ale podobnie jak poprzedni również i ten wyrok, wydany pr2ez g dfflów papieskich, nie zostai zatwierdzony przez kurię. Tymczasem sytuacja uległa zmianie. Od dawna zapowiadająca s-ekspansja małopolskich feudałów i kupców na Ruś doszła ostateczn^ do skutku po śmierci księcia halicko-włodzimierskiego Jerzego Bo]'G sława (1340). Pod pretekstem przejęcia spuścizny po zmarłym król Ka zimierz ruszył na Ruś. Od pierwszej chwili ta i następne wyprawy z3 stały poparte przez papiestwo, które ogłosiło krucjatę przeciw Tataro°* i przeznaczyło część swoich dochodów z Polski na jej realizacje *t Aneksja ziem ruskich otworzyła nowy etap dziejów Polski. W r zawarto w Kaliszu pokój wieczysty, na mocy którego pozostawić Krzyżakom Pomorze gdańskie i Ziemię Chełmińską, a kilka lat póżni"° w Namysłowie (1348) — z Czechami, w myśl którego zrezygnowan z walki o Śląsk. Tym samym proces zjednoczenia prastarych ziem i° skich na zachodzie i północy kraju został w praktyce zahamowany wiele dziesiątków lat. Zmiany te dadzą się wyjaśnić tylko przez an 14*1 ich podłoża społecznego i ekonomicznego. ^

wczasy, nad morzem, Pomorza, historia, Zabytki Pomorskie, wakacje, Wypoczynek, Urlop, Gdańsk