Pokoje na Wczasy

Miejsce Pomorza w Polsce w Pierwszym Okresie Rozdrobnienia

27 sierpień 2013r.

MIEJSCE POMORZA W POLSCE W PIERWSZYM OKRESIE ROZDROBNIENIA Podbój Pomorza w latach 1110—1123 nie spowodował identycznych skutków prawnopublicznych na różnych jego terytoriach. Powiązanie Pomorza gdańskiego z resztą ziem polskich było silniejsze; decydowały o tym utrzymujące się po r. 1000 związki kościelne, prawdopodobnie również dziedzictwo po usuniętej wschodniopomorskiej dynastii w linii piastowskiej, a przede wszystkim słabiej rozwinięty tutaj ustrój wczes-nofeudalny. Dzielnica słupsko-sławieńska została przypuszczalnie podporządkowana diecezji gnieźnieńskiej 18. Na całej tej części Pomorza osadzono namiestników księcia polskiego, mianowanych spośród miejscowych wielmożów. W pierwszym okresie popierali oni zapewne panowanie polskie, gdyż umożliwiło im to sfeudalizowanie własnego społeczeństwa i powstanie nowej ekonomiki i sądownictwa lepiej dostosowanych do potrzeb kształtującej się nadbudowy politycznej. Wprowadzenie pryncypatu w Polsce pozornie nic nie zmieniło w sytuacji Pomorza gdańskiego. Princeps, panujący w dzielnicy seniorackiej w Krakowie był rownoczesnie panem zwierzchnim książątek pomorskich w Świeciu' w Gdańsku, w Sławnie. W miarę jednak jak w Polsce centralnej zaczęły dojrzewać tendencje rozdrobnieniowe, na Pomorzu uległy poważnemu przyspieszeniu procesy feudalizacyjne, które wzmocniły rolę możnych Wprost proporcjonalnie do słabnięcia stanowiska princepsa rosło wiec znaczenie książąt dzielnicowych. Przez pewien czas utrzymywała sie jeszcze różnica między książętami z dynastii piastowskiej a książętami wschodniopomorskimi pochodzenia możnowładczego. Gdy jednak walki « Pogląd ten, zaczynający się utrwalać w naszej literaturze, wymaga zbadani* gdyz opiera się na mało pewnych podstawach. Bolesław Krzywousty usiłował zapobiec tym dążeniom, organizując w r. 1124 wyprawę misyjną biskupa Ottona z Bambergi w celu nawrócenia Pomorzan na chrześcijaństwo. Następną w r. 1127 zorganizował już sam Warcisław, co również należy zaliczyć na karb jego dążności emancypacyjnych. Kościół katolicki oraz głoszone przezeń poglądy religijne stanowiły jeden z ważnych czynników wzmagających wspólnotę polityczną i ideologiczną między społeczeństwami Misja pomorska Bolesława miała więc doprowadzić do ściśleiszecjo ze' spalenia Pomorza z Polską. Mimo to propaganda chrześcijaństwa spó-kała się z przyjaznym przyjęciem ze strony księcia Warcisława i feuda-łow. Społeczeństwo pomorskie wchodziło bowiem w tych latach w okres tworzenia wczesnofeudalnego państwa. Religia chrześcijańska wspierała księcia i związanych z nim możnowładców w walce z elementami zachowawczymi, których wyrazicielami byli zwłaszcza pogańscy kapłani Opieka księcia polskiego dopomagała więc zarówno w rozprawieniu się ze starą nadbudową polityczną i religijną, jak też w umocnieniu nowo tworzącej się, bardziej postępowej struktury społecznej i bardziej postępowego ustroju feudalnego. Opiekę księcia polskiego wykorzystano na Pomorzu w celu umocnienia wpływów państwa Warcisława na lewym brzegu Odry. Między latami 1057-1127 związek Wielecki uległ zupełnemu rozkładowi, stając się ofiarą ekspansji sąsiadów. Do spadku zgłosili się jednak me tylko najbliżsi słowiańscy sąsiedzi, jak Obodrzyci Pomorzanie i Polacy (w interesie polityki Wieleckiej utworzono w Polsce biskupstwo lubuskie około r. 1124), lecz także Niemcy i Duńczycy Naprężoną sytuację międzynarodową w tym zakątku Słowiańszczyzny na jakiś czas zażegnała zręczna polityka Bolesława Krzywoustego który „ie mogąc z bronią w reku przeciwstawić się naporowi niemieckiemu zawarł w r. 1135 kompromis, mocą którego uznał się za trybutariusza cesarskiego z terenów Pomorza zachodniego i Rugii. Sytuacja Pomorza znacznie się pogorszyła w okresie rozdrobnienia feudalnego w Polsce, które ułatwiło miejscowym feudałom kontynuowanie polityki niezależności. Była to jednak korzyść osiągnięta na bardzo krótką metę. W rozwoju ekonomicznym Pomorza zachodniego dominującą role odgrywały miasta nadmorskie, zwłaszcza Wolin. Ich znaczenie gospodarcze było w dużym stopniu oparte na handlu zewnętrznym. W ciąau XI i XII w. handel na Bałtyku przechodzi wyraźny kryzys. Ofiarą jego padł również Wolin, który już w XIII w. spadł do roli małej mieściny Na czoło zaczęły się wybijać ośrodki miejskie, oparte na lokalnej wymianie towarowo-pienięznej; wśród nich głównie Szczecin- Już w XII w Szczecin należał do przodujących miast Pomorza zachodniego. Jego roz-woj był jednak w dużym stopniu zależny od wiejskiego i małomiejskieao zaplecza.