Pokoje na Wczasy

Kształtowanie się Polskiej Świadomości Narodowej na Pomorzu

27 sierpień 2013r.

KSZTAŁTOWANIE SIĘ POLSKIEJ ŚWIADOMOŚCI NARODOWEJ NA POMORZU Wspólnotę językową ludów słowiańskich, mieszkających po obu stronach Odry, stwierdzoną przez kronikarzy niemieckich w XI w nadal podkreślali kronikarze niemieccy XII wieku". W szczególności notowali oni scisłe związki Polan i Pomorzan. Rozciągnięcie zwierzchnictwa monarchii piastowskiej nad Pomorzem zachodnim było walnym czynnikiem przyspieszającym ukształtowanie się wspolnoty etnicznej na wymienionym obszarze. Podbój Pomorza nie dokonał się jednak w formie sprzyjającej natychmiastowemu zrastaniu się Pomorzan i Polan w jedną narodowość. We współczesnych źródłach znajdujemy sporo wiadomości, że mieszkańcy Pomorza w obawie przed księciem polskim uciekli na morze, tj. na przyległe wyspy, lub daleko na zachód za Odrę, w okollce Jeziora Morzycki Qrszak Ottona z Bambergi napotykał wszędzie ślady zniszczeń wojenlycl 1 pUSt1?. °SadmCZe p^odowane masowym uprowadzeniem ludności pomorskiej w niewolę-. Za wspólnotą oświadczali się feudałowie pomorscy, zmierzający do przebudowy państwa Ledwo rozpoczęte badania wykazują, że ustrój wczesnofeudalnego państwa pomorskiego pełną garścią czerpał z wzorów polskich- Za 2« K. Myśliński, Polska a Pomorze, ! przykładem Polski centralnej wprowadzono tu ustrój grodowy, na czele którego stał kasztelan, posiadający te same zapewne kompetencje, co w Polsce. W otoczeniu księcia spotykamy urzędników nadwornych jak komornik, wojski, stolnik, cześnik, zagadkowy pristallus (którego musimy zrównać z pristaldem, znanym z kroniki Anonima Galla). Brak wojewodów, występuje jednak podatek wojewodnica, znany wprawdzie z terenu Meklemburgii, ale właściwy zapewne również ziemiom pomorskim30. Na Pomorzu zachodnim wojewodą pierwotnie | był sam książę. | Dowodem kształtującej się wspólnoty 4 ekonomicznej było wprowadzenie polskiej | monety i polskiej stopy menniczej do obrotu . pieniężnego na Pomorzu. W Kołobrzegu opłaty celne w r. 1159 uiszczano w polskiej monecie 31. Dopiero po naruszeniu zwierzch-; ności menniczej przez książąt dzielnicowych u schyłku XII w. Pomorze zachodnie zaczęło bić swoje pieniądze32. Najbardziej jednak do kształtowania się polskiej świadomości narodowej na Pomorzu przyczynił się kościół. Wprawdzie nie udało się Bolesławowi utworzyć biskupstwa w okresie pierwszej, a tym bardziej drugiej misji Ottona z Bambergi. Jasne jednak było, że po wycofaniu się garstki kleru niemieckiego można było budować dalsze jego podstawy jedynie na klerze polskim. W orszaku Ottona znajdowało się sporo duchownych polskich, wśród których pierwsze miejsce zajmował tłumacz Wojciech. Ten sam Wojciech został później pierwszym biskupem pomorskim. Do utworzenia biskupstwa pomorskiego doszło dopiero koło r 1140 Bulla papieska wydana w tym roku nie orzekała, do jakiej diecezji ma należeć biskupstwo pomorskie najpierw z siedzibą w Wolinie (może też w Uznoimie), a następnie od r. 1176 w Kamieniu. W tym czasie sprawa ta nie wymagała orzeczenia. Polityczne zwierzchnictwo polskie decydowało również o zwierzchnictwie Gniezna w dziedzinie kościelnej 33 przejawem tej zalezności był udział biskupa kamieńskiego w polskich synodach biskupich (dokumentalnie jest on poświadczony w r 1180) Z chwilą jednak gdy zwierzchnictwo polityczne princepsa krakowskiego upadło na rzecz Saksonii i Danii, również biskupi kamieńscy zaczęli dążyć do usamodzielnienia się. Z drugiej strony pretensje do zwierzchnictwa nad Kamieniem zgłaszało arcybiskupstwo magdeburskie-pretensje te nasiliły się u schyłku XII i w początkach XIII w Stała ten- dencją polityki papieskiej było bezpośrednie podporządkowywanie swojej obediencji biskupstw, które były przedmiotem sporu miedzy dwoma arcybiskupami3t. Ponieważ arcybiskup gnieźnieński nie miał dość silnego poparcia politycznego ze strony własnych książąt ani ze strony bezpośrednio zainteresowanych książąt pomorskich, musiał milcząco uznać fakt egzempcji Kamienia i zgodzić sie na podporządkowanie go Rzymowi najpierw w r. 1188 i po raz drugi w r. 1217 Mimo zerwania bezpośrednich więzów metropolitarnych wpływ kleru polskiego na Pomorzu był i w późniejszych czasach bardzo silny Już biskup Otton licząc się z kulturalną przewagą kościoła polskiego na Pomorzu i Życzeniami miejscowej ludności posługiwał sie polską terminologią kościelną i wyświęcanym przez siebie kościołom nadawał imiona pa ronow uznawanych w Polsce - Do tych charakterystycznych polskich świętych należy szczególnie zaliczyć Wojciecha, patrona archidiecezji gnieźnieńskiej. Również skarbowość kościelna była oparta o wzory polskie zarowno jeśli chodzi o formy uposażenia biskupstwa jak i świadczeń ludności w postaci dziesięciny niepełnej. Do tych wszystkich wyżej scharakteryzowanych mnm^ł- r dził jeszcze jeden element nowy, ekonomicznej tak słabej w pierwszym okresie jedności w « , ści przejawiło się to w dziedzinie osadnictwa/kSre zacYeło ^ sUwać z Wielkopolski na tereny zanoteckie. Otwarty S • handlowe z Gniezna i Poznania poprzez Santok i Staraa^ H c oraz z Gniezna przez Ujście do Białogardu i w tym czasie handel nie ma już tylko charakteru eTarnZ J' 7 ^ cego górne warstwy społeczeństwa, gdyż to^^^g^' domości narodowej na pf nak zauważyć, ze nie były one po obu stronach na tyle silne aby sta wm czoło czynnikom zewnętrznym, które na Pomorzu pojawię naj pterw w formie zagrozenia politycznego, później ekonomicznego i społecznego, a wreszcie również kulturalnego P Zupełnie odmiennie układały się warunki kształtowania się polskiej świadomości narodowej na Pomorzu gdańskim. Tutaj zwycięstwo ku7 tury polskiej było zupełne; ogarnęło ono całe życie ekonomi i społeczne prawnoustrojowe i kulturalne. Już w XIII w. identyczność et niczna Pomorzan z Polanami była faktem dokonanym YCZn°SC et

wczasy, nad morzem, historia, pomorze, Pomorze zachodnie, wakacje, wczasy, Zwiedzanie, Zabytki, Wypoczynek, morze